بیکاری ۲برابری زنان نسبت به مردان / نرخ بیکاری در کدام دهک بالاتر است؟
نرخ مشارکت اقتصادی مردان از ۷۰.۴ درصد در سال ۱۳۹۵ به ۶۸.۶ درصد در تابستان ۱۴۰۲ رسیده و به میزان ۱.۸ درصد کاهش پیدا کرده است. از سوی دیگر، نرخ مشارکت اقتصادی زنان از ۱۶.۳ درصد در سال ۱۳۹۵ به ۱۴.۶ درصد در تابستان ۱۴۰۲ رسیده و به میزان ۱.۷ درصد کاهش یافته است. نرخ مشارکت اقتصادی مردان در سال ۱۳۹۵ حدود ۴.۳ برابر نرخ مشارکت اقتصادی زنان بوده و این نسبت در تابستان سال جاری به ۴.۶ برابر رسیده است.
جهت بررسی تعداد بیکاران و فعالان در کشور می‌بایست مشخص شود که فرد بیکار به چه کسی اطلاق می‌گردد. در اقتصاد به فردی بیکار گفته می‌شود که در سن کار یعنی ۱۵ تا ۶۵ سال باشد و به دنبال یافتن شغل باشد اما قادر به یافتن شغل یا منبع درآمدی نباشد. با بررسی داده‌های جمعیت کشور در گروه‌های سنی می‌توان مشاهده کرد که از کل جمعیت کشور حدود ۶۴.۴ میلیون نفر ۱۵ ساله و بیشتر هستند و از بین آن‌ها حدود ۲۶.۸ میلیون نفر افراد فعال را تشکیل می‌دهند. افراد فعال نیز مجموع گروه شاغلین و بیکاران است یا مجموع افرادی که توانایی کار کردن را دارند.
هر زمان بیکاری نرخ‌های بالاتری را تجربه کرده، تعداد معتادان دستگیرشده در کشور پس از مدت کوتاهی افزایش یافته است. از سوی دیگر در سال‌هایی که نرخ بیکاری کاهش یافته و یا نرخ ثابتی را تجربه کرده، شاهد کاهش تعداد معتادان دستگیر شده هستیم. به طور کلی، نرخ بیکاری و معتادان دستگیر شده روند یکسانی را دنبال می‌کنند.
براساس داده‌های مرکز آمار، حدود ۵۷.۶۴ درصد از خانوارهای شهری در دهک هزینه‌ای اول هیچ شغلی ندارند و بیکار هستند. میزان بیکاری خانوارهای شهری در دهک هزینه‌ای دوم در سال ۱۴۰۱ حدود ۳۷.۳۲ درصد می‌باشد. همچنین، میزان بیکاری خانوارهای شهری در دهک‌های هزینه‌ای سوم، چهارم، پنجم، ششم، هفتم، هشتم، نهم و دهم به ترتیب حدود ۳۰.۵۶ درصد، ۲۸.۷۵ درصد، ۲۵.۲۱ درصد، ۲۶.۸۲ درصد، ۲۳.۵۵ درصد، ۲۶.۰۴ درصد، ۲۳.۶ درصد و ۱۸.۲۸ درصد است. در واقع، درصد بیکاران در خانوارهای شهری دهک هزینه‌ای اول حدود ۳۹.۳۶ درصد بیشتر از دهک هزینه‌ای دهم است.
عواقب اجتماعی بیکاری
سهم فارغ‌التحصیلان از کل بیکاران
براساس داده‌های مرکز آمار، و با بررسی سهم بیکاران تحصیل کرده از کل بیکاران می‌توان مشاهده کرد که در تابستان امسال حدود ۴۲.۸ درصد از کل بیکاران کشور در گروه فارغ‌التحصیلان آموزش عالی قرار دارند. از میان این فارغ‌التحصیلان بیکار، مردان فارغ‌التحصیل بیکار سهمی معادل ۳۰.۵ درصد را به خود اختصاص دادند و زنان فارغ‌التحصیل بیکار نیز سهم بیشتری معادل ۶۶.۳ درصدی را دارند. سهم زنان فارغ‌التحصیل بیکار دو برابر سهم مردان فارغ‌التحصیل بیکار از کل بیکاران کشور است.
براساس داده‌های مرکز آمار، میزان جمعیت شاغل ۱۵ ساله و بیشتر در کشور از حدود ۲۲.۵ میلیون نفر در سال ۱۳۹۵ به ۲۴.۶ میلیون نفر افزایش پیدا کرده و رشدی ۹.۵ درصدی داشته است. از سوی دیگر، میزان جمعیت بیکار ۱۵ ساله و بیشتر در کشور از حدود ۳ میلیون و ۱۹۸ هزار نفر در سال ۱۳۹۵ به ۲ میلیون و ۱۱۶ هزار نفر کاهش پیدا کرده و کاهش ۳۳ درصدی داشته است.
سخنگوی دولت: به کمترین نرخ بیکاری از سال ۱۳۸۴ تاکنون رسیدیم
در استان‌هایی که میزان نرخ بیکاری بیشتری نسبت به سایر استان‌ها وجود دارد، میزان نرخ مشارکت اقتصادی در آن‌ها نسبت به سایر استان‌ها کمتر است. به طوری که استان آدربایجان شرقی با نرخ بیکاری ۱۲.۵ درصد بیشترین میزان بیکاری نیروی کار را به خود اختصاص داده است و نرخ مشارکت اقتصادی در این استان به کمترین میزان نسبت به سایر استان‌ها رسیده است که معادل ۳۴.۸ درصد است. در واقع نرخ بیکاری با نرخ مشارکت اقتصادی نیروی کار سنجیده می‌شود تا نتیجه درست‌تری حاصل گردد.
سهم کل فارغ‌التحصیلان آموزش عالی بیکار نسبت به سال گذشته افزایشی بوده و رشدی ۲.۸ درصدی را داشته است. در نمودار زیر سهم فارغ‌التحصیلان کل و زنان و مردان بیکار طی سال‌های ۱۳۹۷ الی تابستان ۱۴۰۲ را مورد بررسی قرار گرفته است. همان طور که مشاهده می‌گردد، در این سال‌ها مردان فارغ‌التحصیل بیکار به طور میانگین، سهمی به میزان ۲۸ درصد از کل بیکاران کشور را داشته‌اند. از طرف دیگر، زنان فارغ‌التحصیل بیکار به طور میانگین، سهمی معادل ۶۸.۸ درصد از کل بیکاران کشور را داشته‌اند.
از سوی دیگر، استان یزد با نرخ بیکاری معادل ۵.۱ درصد جایگاه نخست در کمترین میزان نرخ بیکاری در بین استان‌های کشور را به خود اختصاص داده است. بعد از آن، استان‌های همدان، هرمزگان، مرکزی و مازندران به ترتیب با نرخ بیکاری ۵.۱ درصد، ۶.۲ درصد، ۶.۳ درصد و ۶.۴ درصد جایگاه‌های دوم تا پنجم کمترین میزان نرخ بیکاری در کشور قرار دارند.
نرخ پایین مشارکت اقتصادی زنان در بازار کار بنا به دلایلی همچون نگه‌داری از فرزندان و خانه‌داری و سایر عوامل منجر به افزایش نرخ بیکاری آن‌ها در جامعه شده است.
میزان بیکاران در دهک‌ها چقدر است؟
در سال‌هایی که نرخ بیکاری کاهش یافته، رشد سرقت نیز با کمی فاصله کمتر شده است. به عنوان مثال، می‌توان به سال‌های ۹۰ الی ۹۲، و یا ۹۷ الی ۱۴۰۰ اشاره کرد. از سوی دیگر، در سال‌هایی مانند ۹۵ و یا ۹۷ که نرخ بیکاری رشد داشته، سرقت نیز روندی صعودی را تجربه کرده است.
نرخ بیکاری تأثیر قابل توجهی بر وقوع سرقت دارد. زمانی که افراد از پیدا کردن شغل در جامعه نا امید می‌شوند، ممکن است به سمت فعالیت‌های غیر قانونی سوق پیدا کنند. اگرچه برخی از افراد سعی می‌کنند تا با اشتغال در بازار غیر رسمی (بدون بیمه، با دستمزد پایین‌تر، بدون قرارداد و به دور از چشم دولت) از خلاف دوری کنند، اما برخی از افراد نیز به دام کارهایی مانند سرقت می‌افتند.
زنان و مردان به عنوان نیروهای کار در بازار کار از جنبه‌های مختلفی همچون، میزان درآمد دریافتی، نوع شغل، نرخ مشارکت، نرخ بیکاری و غیره متفاوت هستند. در نمودار زیر به بررسی میزان نرخ بیکاری زنان و مردان طی سال‌های ۱۳۹۵ الی تابستان ۱۴۰۲ پرداخته شده است. به طوری که نرخ بیکاری مردان از ۱۰.۵ درصد در سال ۱۳۹۵ به ۶.۳ درصد در تابستان ۱۴۰۲ رسیده و به میزان ۴.۲ درصد کاهش پیدا کرده است. از سوی دیگر، نرخ بیکاری زنان از ۲۰.۷ درصد در سال ۱۳۹۵ به ۱۵.۴ درصد در تابستان ۱۴۰۲ رسیده و به میزان ۵.۳ درصد کاهش یافته است. نرخ بیکاری زنان در سال ۱۳۹۵ حدود ۱.۹ برابر نرخ بیکاری مردان بوده و این نسبت در تابستان سال جاری به ۲.۴ برابر رسیده است.
۲۳۳۲۲۰