یادداشت|اندر حکایت سوت زنی؛ از مخاطرات و ملاحظات تا پاداشی که به ریسکش نمی ارزد- اخبار اقتصاد ایران - اخبار اقتصادی تسنیم

\xa0در مورد شخصی، اغلب با این سوال از خود مواجه بودم که در سایر کارخانه های بتن آماده هم همین کارها اتفاق می افتد . اکثر آنها هم برای بخش قابل توجهی از فروش خود صورتحساب صادر نمی کنند و یا بعضی از آنها از فاکتورهای صوری و جعلی استفاده می کنند . پاسخی که مرا برای سوت زنی هدایت می کرد : "صاحبان بقیه کارخانه های بتن آماده ، نعل وارونه نمی زنند و در حالیکه میلیارها تومان ارزش افزوده را بنام دولت اخذ و با خیانت در امانت به تصرف شخصی خود در آورده اند ، کلاس اخلاق کسب و کار حلال دایر نکرده اند و شب تا صبح\xa0 با قصه های ساختگی ادعا نمی کنند از نوجوانی مواظب بوده اند حتی یک سوزن ته گرد مال حرام وارد زندگی آنها \xa0نشود ". سوت زنی واکنش به چنین فریبکاری است که در انسانها احساس ابزار شدن برای پازل های فریبکاری را بوجود می آورد .\xa0 موضوع گزارش همواره بخشی از انگیزه گزارشگر را تشکیل نمی دهد . ممکن است گزارشگری تخلف واحدی را در دو\xa0 بنگاه اقتصادی ببیند اما بخاطر دلایل شخصی از گزارش یکی از آنها صرف نظر کند .

امروزه اثر سوت زنی در کاهش جرائم و تخلفات در دنیا آشکار شده است و از آن به عنوان اولین ورود موجی که هنوز در راه است یاد می کنند . آمارهای کشور امریکا نشان می دهد در سال 1980 تنها 26\xa0 درصد از کارمندان دولت تخلفاتی که شاهد آن بودند را گزارش کرده اند ، اما در سال 1983 ، این رقم به 40 درصد و در سال 1992 به 48 درصد رسیده است . همین اعداد با کمی تفاوت در استرالیا و کره جنوبی و انگلستان ثبت شده است.

در جریان سوت زنی دو گروه عمده در مقابل هم قرار گرفته اند. گروه نخست آنهایی که عامل و دخیل در انجام تخلف هستند و دوم گروه گسترده ای که استانداردها و یا قوانین و ارزش های آنها نقض شده است. سوت زن بدنبال رعایت این استانداردها از طریق قدرت های نظارتی یا فشارهای بیرونی است.

دلایل فردی قوی ترین انگیزه سوت زنی است . دلایل فردی اغلب به عنوان نیازهای فردی شناسایی می شوند . علاوه بر این سوت زنی می تواند برای دستیابی به دست آوردهای فردی مانند اعتبار ،شجاعت ،اعتماد بنفس و کنترل و محافظت از خود انجام گیرد. همچنین ممکن است برای انعکاس نگرش ها و رفتارهای مختلفی که بخشی از شخصیت افشاگران است انجام گیرد \xa0. علائق فردی می تواند مبتنی بر مادی و معنوی باشد . علاوه بر این سوت زنی ممکن است به منظور تحقق بخشیدن به میل به آسیب رساندن به سازمان انجام شود .این آسیب رساندن گاه ممکن است صرفا به قصد تنبیه سازمان باشد . مثل گزارش رفتارهای تبعیض آمیز نژادی و یا جنسیتی . و یا به قصد انتقام گیری شخصی.

احساسات فردی اگر چه در رتبه دوم انگیزه های گزارشگری قرار گرفته اما در تصمیم به شروع گزارشگری همچنان نقش اصلی را دارد . زمانی که افراد درگیر اختلافات حقوقی با مدیران خود می شوند و یا انتظارات آنها به درستی درک نمی شود به فکر تلافی و انتقام می افتند.\xa0 دلایل اجتماعی و تعهدات قانونی و ملی و میهنی در اغلب تحقیقات بالاترین انگیزه سوت زنان را تشکیل داده است.

در روزهای فراگیری کرونا\xa0 از محل فرار مالیاتی یک سال یکی از شرکتها این امکان فراهم بود 1500 دستگاه ونتیلاتور تهیه کرد و هر دستگاه در مناطق محروم می تواند امید به زنده ماندن 50 نفر را در یک سال بالا ببرد.\xa0 از محل مالیات یک سال یکی از شرکتهای متخلف، می توان برای 7000 دانش آموز در مناطق محروم گوشی هوشمند تهیه کرد تا از ادامه تحصیل محروم نشوند.

\xa0وجود سازمان خارجی به عنوان گزارش گیرنده سوت زنی را تحت تاثیر عمیقی قرار می دهد. فردی که گزارش فسادی را به مقام مافوق در داخل سازمان گزارش می کند شرایط متفاوتی را از کسی که همین فساد را به سازمانی خارجی گزارش کرده است تجربه می کند . برداشت جامعه نیز در باره کار این دو کاملا متفاوت است . گزارش موارد تخلف به سازمانی غریبه آمیخته به قضاوت های ضد وفا داری است ولو شامل مواردی از حفظ حقوق عمومی باشد . با این حال در امریکا سوت زنانی که پیرامون بازار بورس پرسه می زنند بیشتر مورد اقبال و حمایت قرار می گیرند تا آنهاییکه فرار مالیاتی را سوت زنی می کنند . اثر سوت زنی در بازار بورس ارتباط مستقیمی با حفاظت از دارایی های شخصی مردم دارد اما سوت زنی فرار مالیاتی از درآمدهای دولت محافظت می کند.

نتایج نظر سنجی از افشاگران در کره جنوبی نشان داده است اخلاق مهم ترین انگیزه و پس از آن احساسات و سپس\xa0 پاداش کمترین اهمیت را برای افشاگران دارد .در هند ، ترکیه ، استرالیا و آلمان نیز نتایج مشابهی بدست آمده است . در این کشورها تصویر عمومی از یک افشاگر \xa0"قهرمان اخلاقی با شجاعت تزلزل ناپذیر" است که در مواجهه با بی عدالتی یا خطر برای عموم واکنش نشان میدهد . با این حال برخی نتایج مطالعات نشان میدهد احساسات نقش کلیدی در تصمیم اولیه برای سوت زنی دارند .

از جمله دلایل اجتناب از گزارشگری نیز ترس از اختلال در کار و زندگی عادی است . ترس از دست دادن شغل بزرگترین علت اجتناب می تواند باشد با این حال گزارشگران اغلب افراد شجاعی هستند که می توانند بر این ترس ها غلبه کنند. ترس از رفتار تلافی جویانه نیز موجب کنار کشیدن از گزارشگری می شود.\xa0 با این حال برخی از افشاگریها ممکن است برای آسیب رساندن به سازمانی که علیه آن برنامه ریزی شده است طراحی شوند .

با توجه به احتمال هزینه های شخصی بالا یک سوال واضح برای محققان این است : چه چیزی افراد را تشویق می کند تا در افشاگری شرکت کنند؟

***

این درحالی است که در یک مثال واقعی\xa0 در یکی از شرکتهای که مرتکب صدها میلیارد تومان فرار مالیاتی شده\xa0 این وجوه صرف خرید و احتکار ملک ، ایجاد تفرجگاه شخصی و\xa0 با پرداخت صدها هزار دلار شده است.

انگیزه افراد از این کار \xa0همچنان مهمترین موضوع تحقیقات است. افشاگران شغل ، معیشت ، اعتبار اجتماعی ، آرامش روانی و گاهی اوقات امنیت شخصی خود را به خطر می اندازند تا تخلفاتی را که منافع عمومی را تهدید می کند افشا و یا اعلام کنند. بررسی هزینه – فایده نشان میدهد افشاگران حتی با فرض دریافت پاداش هایی کلان باز هم در فرایند انجام این کار زیان دیده تلقی می شوند . به نظر میرسد افشاگران اغلب افراد باهوش و درستکار و شجاعی هستند. با این ویژگی های فردی چرا دست به انجام کاری می زنند که برایشان هزینه ساز و\xa0 خسارت بار است؟

سوت زنی عملی اگاهانه است که مستلزم درجه بالایی از رفتار اخلاقی و ریسک است . کارمندان زیادی از رفتار غیر اخلاقی و یا جرم در سازمان خود اگاه می شوند اما افراد نادری تصمیم می گیرند افشاگری کند . اغلب افشاگران در سوابق خود مواردی از اعتراض به مناسبات ناعادلانه و یا مجرمانه در داخل سازمان خود را داشته اند. ترکیبی از ارزش های فردی ، سازمانی با رویکرد اخلاق ، احساسات و منفعت جمعی انگیزه های افشاگری را تشکیل میدهد .

دلایل فراوانی وجود دارد که شناخت جامعه از افشاگری را باید ارتقا داد . اول و مهمتر از همه افشاگری ابزاری حیاتی برای جامعه است تا استانداردهای اخلاقی\xa0 زندگی اجتماعی بهبود یابد. این یک مکانیسم مهم برای پیشگیری و کشف تخلف است. در اوایل قرن بیستم افشاگری موجب شناسایی بیش از 20 درصد از موارد تقلب شرکتهای بزرگ در امریکا بود .در مطالعاتی که بسال 2009 بر روی بیش از 3000 شرکت در سرتاسر جهان انجام گرفت مشخص شد 34 درصد جرائم اقتصادی از طریق افشاگری کشف شده است . این رقم در برخی کشورها به 48 درصد افزایش یافته است و افشاگری می تواند به اصلاح نقض های اخلاقی که گاهی برای جامعه هزینه بر است کمک کند . تخلفات سازمانی گزارش نشده ممکن است ادامه یابد و حتی به هنجار تبدیل شود. تنها 3 درصد تخلفات اقتصادی توسط سازمانهای نظارتی کشف می شود . \xa0