بروزرسانی: 15 آذر 1404
شاخصهای مهم در عرصه اقتصاد کلان
هدف اقتصاد خرد این است که اگر شرایط به شکل مشخصی تغییر یابد، باید در انتظار چه چیزی باشیم و اقتصاد خرد به دنبال توضیح اینکه چهچیزی در بازار باید اتفاق بیفتد نیست. هدف پژوهشهای اقتصاد کلان شامل بالا بردن درک و فهم جامعی از چگونگی عملکرد اقتصاد، میزان واکنش اقتصاد به یک سیاست اقتصادی خاص و دامنه وسیعی از شوکهای عرضه و تقاضا است که میتوانند موجب بیثباتی گردند. افزایش این شاخص در هر وزنی موجب کاهش ارزش پول ملی آن کشور میشود بهخاطر همین موضوع، این شاخص حائز اهمیت است. اقتصادکلان به مطالعه پدیدههای اقتصادی با دید وسیعتری در مقایسه با اقتصاد خرد درجامعه یا یک کشور میپردازد برای مثال درآمد ملی، سطح تولید یا خالص درآمد ملی نمونههای از مسائلی است که اقتصاد کلان به آن میپردازد. برای مثال اقتصاد خرد به ما میگوید که اگر یک کارخانه تولیدکننده خودرو، قیمت خودروهایش را افزایش دهد، مصرف کننده در مقایسه با قبل تمایل کمتری برای خرید خودرو خواهد داشت یا اگر یک معدن بزرگ مس در آفریقای جنوبی سقوط کند، قیمت مس افزایش پیدا خواهد کرد چرا که منابع طبیعی محدود هستند.
ولی با این حال چون در حال حاضر هنوز قادر به حل مشکلات اقتصادی موجود درکشورهای مختلف جهان نیست، کماکان «علمی در حال تکامل» تلقی میشود. امروزه ملاحظه میشود که قلمرو و ماهیت این علم گسترش یافته و تکامل پیدا کرده است. این شاخه بر روی روندهای اقتصادی و اینکه علم اقتصاد چگونه مانند یک «کل» حرکت میکند متمرکز است. ۱- یک فرد چگونه امکانات محدود خود را (مانند بودجه، وقت و …) بین کالاها و خدمات مختلف تخصیص دهد تا به هدف خود که فرض میشود حداکثر مطلوبیت است، دسترسی پیدا کند؟ اقتصاد خرد، رفتار عوامل پایهای اقتصاد، شامل عوامل فردی مانند خانوارها و شرکتها یا خریداران و فروشندگان و یا به طور کلی مصرفکنندههای انفرادی را بررسی میکند. در همین حال، کاهش تعداد ممکن است نشاندهنده یک اقتصاد رو به زوال باشد و شانس کاهش نرخ را افزایش دهد. در یک تعریف کلی میتوان گفت، اقتصاد علمی است که بررسی میکند اشخاص، دولتها، شرکتها و کشورها چگونه امکانات و عوامل تولید کمیاب و محدود موجود در طبیعت را به تولید کالاها و خدماتی اختصاص دهند که آن کالاها و خدمات بتواند بیشترین خواسته و نیازمندیهای نامحدود بشر را تامین کنند.
بر اساس اعتقادات اقتصاددانان کینزگرا تصمیمات بخش خصوصی گاه ممکن است منجر به نتایج غیرکارا در اقتصاد کلان شود، بنابراین آنان از سیاستگذاری فعال دولت در بخش عمومی حمایت میکنند؛ بهعنوان مثال میتوان به سیاستهای پولی اعمال شده توسط بانک مرکزی یا سیاستهای مالی حکومت به منظور پایدارسازی چرخه تجاری، اشاره کرد. این شاخص را اغلب فدرال رزرو مورد مبنا و محاسبه برای اتخاذ تصمیمات مالی قرار میدهد. این شاخص برای بانک فدرال رزرو آمریکا، برای اتخاذ تصمیمات سیاستهای پولی و مواردی از این دست، از شاخص قیمت مصرفکننده CpI نیز مهم تر است. هر تماس یا بازدید دادههایی را در مورد مواردی که قبلاً تحقیق شدهاند جمعآوری میکنند تا هرگونه تغییر در مقدار یا قیمت ثبت شود. در سامانههای آنلاین یک نظرسنجی درباره نقطه خرید میپرسند که مردم در کدام بازههای زمانی و با چه قیمتی خرید کردهاند، سپس نتایج را برای بیشتر تحقیق کردن به دفتر تحلیل اقتصادی آمریکا ارسال میکنند. نقطه خطر در این شاخص رشد ۱۰۰ هزار واحدی است که برای اقتصاد آمریکا زنگ خطر محسوب میشود. این شاخص نیز مانند شاخصهای مهمی که در این مقاله خدمتتان عرض کردم در فرآیند تصمیمگیریهای فدرال رزرو مبنی بر اتخاذ سیاستهای پولی مورداستفاده و بررسی قرار میگیرد.
در این راستا، یک تقسیمبندی اولیه کتابهای پایهای اقتصاد، اقتصاد خرد (Microeconomics) دربرابر اقتصاد کلان (Macroeconomics) است. اقتصاد خرد به الگوی عرضه و تقاضا برای کالاها و خدمات و همچنین تعیین قیمتهای خروجی در بازارهای خاص توجه دارد و معمولاً در بازارهایی که در آنها کالاها در حال خرید و فروش هستند دارای کاربرد است. کانون توجه علم اقتصاد بر این است که عوامل اقتصادی چگونه رفتار و تعامل میکنند و اقتصادهای مختلف چگونه کار میکنند. این شاخصها را افرادی که در فارکس و بازارهای سهام بهصورت حرفهای و نیمهحرفهای کار میکنند بیشتر مورداستفاده قرار میدهند، بر حسب اتفاق و مقتضیات زمان لازم است افرادی که در بازار رمزارزها نیز فعالیت میکنند، بنا بر اتفاقات کلانی که در سطح جهان افتاد، این شاخصها را درک و بررسی کنند. طریقه محاسبه شاخص مشارکت نیروی کار، حاصل تقسیم نیروی کار بر جمعیت بزرگسال ضربدر ۱۰۰ است که حاصل بهصورت درصدی قابل نمایش است. به عبارتی اقتصاد خرد به اشخاص به عنوان کارگران و تولیدکنندگان سرمایه، و همچنین مصرفکنندگان نهایی و به شرکتهای اقتصادی به عنوان مصرفکنندهگان سرمایه و کار، و تولیدکنندگان محصول نگاه میکند. این نظریات پایه و اساس بیشتر مطالعات جدیدی که در اقتصاد خرد انجام میشود را شکل میدهند.
در اقتصاد نئوکلاسیک باید فرضیههای قابل اندازهگیری درباره اتفاقات اقتصادی ساخته شوند، سپس از شواهد تجربی برای تشخیص اینکه کدام فرضیه بهتر کار میکند استفاده میشود. تا اواسط قرن هجدهم که علم اقتصاد در مراحل ابتدایی بود این علم را ترکیبی از مباحث سیاسی، اخلاقی، فلسفه و منطق می دانستند و فلسفهدانان یونانی مانند ارسطو و افلاطون معتقد بودند علم اقتصاد هنر مدیریت خانواده است و با استفاده از آن میتوان مدیریت امور اقتصادی را به خوبی انجام داد. این شاخص به طور فزایندهای افزایش پیدا میکند که این افزایش در برههای از زمان است و عملا شاخص قیمت مصرفکننده در آن برهه از زمان مانند یک ماه عددش بهصورت پرت محاسبه میشود. تورم هسته: قسمت پایدار را بررسی میکند که بتواند مغز تورم را چک بکند چرا که کالاهای پر تورم را محاسبه نمیکند و نوسانات متعادلی دارد؛ به بیان دیگر میتوانیم بگوییم که تورم هسته روند بلندمدت تورم کل است. نکته: بهطورکلی به میزانی که کشورها ارزش پولشان را در طی بلندمدت از دست بدهند، انسانها در مرحلههایی از زندگی باید به داراییهای امن خود اضافه بکنند که بتوانند در مقابل تورم مقابله کنند.
عکس زیر همبستگی بین تورم و قیمت مصرفکننده (هسته) را نشان میدهد. عکس بالا بهصورت کلی آمار بیکاری را نشان میدهد، عکس پایین به تفکیک جنسیت(مرد،زن) از همان بازه تاریخی را نشان میدهد. تک بعدی به مسائل پیرامون خود نگاه نکنید، در بازار رمزارزها بعضیها فقط بهصورت تکنیکالی رمزارزها را رصد میکنند و همهی اتفاقات را فقط معطوف به کندلها میدانند که در این برهه از زمان کار اشتباهی است. مدلهایی که در اقتصاد کلان خلق میشوند شامل مجموعهای از دیدگاههای مختلف درباره چگونگی عملکرد، تنظیم آن دریک چارچوب منطقی یا یک مدل و ارائه مبنایی برای اینکه کدام سیاست اقتصادی بایستی طرح و اجرا گردد بنا میگردد و چیزی که این مدلها پیشبینی میکنند توسط دولتها به کار گرفته میشود تا سیاستهای اقتصادی را تعیین و ارزیابی کنند. در پایان نتیجه میگیریم با اینکه اقتصاد خرد بر روی عوامل کوچکتری تمرکز دارد که تصمیمگیریهای افراد و شرکتها را تحت تاثیر قرار میدهد اما عواملی که در اقتصاد خرد و کلان مطالعه میشوند بر روی یکدیگر تاثیر میگذارند. اقتصاد خرد نشان میدهد که چرا کالاهای مختلف ارزشهای مختلف دارند، چگونه افراد میتوانند تصمیمات کارآمدتر و سازندهتری بگیرند و اینکه افراد چگونه میتوانند بهترین هماهنگی و همکاری را با یکدیگر داشته باشند.
در شکل زیر همبستگی بین شاخص CPI vs PCE را مشاهده میکنید که دنباله روی هم هستند. در عکس زیر حداکثر هفتههایی که ایالتها، متناسب با آن به این جامعه آماری پرداختی دارند را مشاهده میکنید. در این مطلب مروری بر شاخصهای مهم در عرصه اقتصاد میکنیم، از جمله شاخصهایی که تأثیرات مستقیم بر رفتار قیمت سهام و ارزهای جهانی دارند. از جمله موارد سادهسازی میتوان به فرض دانش کامل، تعداد نامحدود فروشنده و خریدار، کالاهای همسان یا فرض ثابت بودن رابطهی متغیرها برای رسیدن به راه حل اشاره کرد. در سال ۱۸۷۴ لئون والراس در کتاب «المانهای اقتصاد محض» نظریهی تعادل عمومی را منتشر کرد شانزده سال بعد نظریهی تعادل جزئی توسط آلفرد مارشال در کتاب «اصول اقتصاد» منتشر شد. این دو روش جزئی از اقتصاد نئوکلاسیک محسوب میشوند. به عبارت دیگر اقتصاد خرد و کلان مانند دو پای انسان میباشد که وجود آنها برای حرکت ضروری است. اقتصاد خرد علمی است چگونگی رفتار انسانها و انتخابهایشان را در سطح واحدهای کوچک اقتصادی مانند یک واحد تولیدی یک بنگاه اقتصادی، یک صنعت یا بازار یک کالای خاص بررسی میکند و به چگونگی تعامل بین تقاضا کنندهها و عرضهکنندگان و عوامل مؤثر در انتخاب خریـداران میپردازد. امکانات محدود یک جامعه مانند نیروی انسانی، سرمایه و …
به نرخ بهرهای که فدرال رزرو مشخص میکند، میگویند. این شاخص تغییر در قیمت تمام شده کالاها و خدماتی که توسط تولیدکنندهها ارائه میشود را ارزیابی میکند، همچنین شاخص قیمت تولیدکننده بهعنوان یک معیار اصلی برای شاخص CPI است. این شاخص توسط دفتر تیم تحلیل اقتصادی مورد ارزیابی قرار میگیرد. پیشنهادم خدمت شما عزیزان این است که تکنیکال ماکسیمالیست نباشید چرا که در آینده متوجه این امر اشتباه میشوید. نظریه کینز توضیح میداد که چرا بازارها نمیتوانستند شفاف باشند. در ادامه این مطلب از بلاگ بآشگاه مشتریان کارگزاری آگاه به توضیح علم اقتصاد و کاربردهای آن میپردازیم. ولی آیا از خودتان پرسیدهاید که این شاخص اصلا چه هست و چه کاربردی دارد؟ یکی از نشانههای پویایی و در حال رشد بودن اقتصاد هر کشوری، این شاخص است. وجود یکی از آن بدون در نظر داشت دیگر بی فایده است. در فرهنگ لغت آکسفورد و بیزینس دیکشنری اقتصاد را اینگونه تعریف کرده است:” اقتصاد ارتباط میان تولید، تجارت و عرضه پول در یک کشور یا منطقه مشخص و شبکهای از تولیدکنندگان، توزیعکنندگان و مصرفکنندگان کالاها و خدمات در یک مکان، منطقه و یا کشور” است.
انتشار لیست حقوق و دستمزد غیرکشاورزی بینش ارزشمندی از وضعیت بزرگترین اقتصاد جهان ارائه میدهد و نشان میدهد که ایالات متحده چگونه عمل میکند و فدرال رزرو ممکن است در آینده نزدیک نرخ بهره را در کدام برهه از زمان افزایش دهد. لیست حقوق و دستمزد غیرکشاورزی معیاری است برای تعداد کارگران در ایالات متحده به استثنای کارگران مزرعه و کارگران در تعدادی از طبقهبندیهای مشاغل دیگر؛ به عبارتی دیگر کسانی که در بخش غیر کشاورزی شغل از دست دادهاند و یا شغل پیدا کردهاند. این شاخص، تنها به تغییرات اشتغال در بخش خصوصی و غیر کشاورزی تمرکز دارد (افراد خود اشتغال نیز مورد محاسبه قرار میگیرند). نکته قابل تامل این است که گروههایی نیز در این شاخص گنجانده نشدهاند و مورد مطالعه قرار نگرفتهاند که عبارتاند از: جمعیت غیر مترو یا روستایی، خانوادههای مزرعهدار، نیروهای مسلح، افرادی که در حال حاضر در زندان هستند و افرادی که در بیمارستانهای روانی (تیمارستان) بستری شدهاند. بخش اول: کسانی که تازه آن مبلغ را میگیرند؛ به این معناست که تازه از کار اخراج شدهاند و یا کار ندارند که آمار آن بهصورت هفتگی انتشار مییابد که به آن Initial Jobless Claims میگویند. این شاخص برای کسانی است که وقتی از کار اخراج میشوند و یا به هر بهانهای کار ندارند از دولت مبلغی را بهعنوان غرامت دریافت میکنند.
روشهای اقتصاد خرد چگونه است؟ روشهای اقتصاد کلان چگونه است؟ در بسیاری از مدرسههای اقتصادی، اقتصاد کلان با عنوان اقتصاد کینزی شناخته میشود و گاهی به آن نظریهی کینزی یا کینزگرایی نیز گفته میشود. هر ماه قیمت حدود ۸۰۰۰۰ کالا جمعآوری میشود. برخلاف تصور عام تمام هدف علم اقتصاد سودآوری نیست بلکه هر فرد یا جامعه یا بنگاه پس از تعیین اهداف خود برای یافتن بهترین راه رسیدن به اهدافش از علم اقتصاد کمک میگیرد. این دو نوع اقتصاد متفاوت از یک دیگر نیستند بلکه مفاهیم و ایده های اساسی هر دو یکسان است. این دو مکمل هم هستند. این روشها میکوشند رفتار انسان را با زبان عملیاتی ریاضی نمایش دهند. در نتیجه اقتصاددانان میتوانند به کمک یک مدل ریاضی آزمونپذیر رفتار انسانها را تشخیص دهند. زمانی که کالاها به فروش نمیرفتند و کارگران بیکار بودند، کتاب او شاهکاری بود که اقتصاددانان را متحیر کرده بود. طریقه محاسبه این شاخص حاصل تقسیم جمعیت بیکار بر روی جمعیت فعال ضربدر ۱۰۰ که جواب آن بهصورت درصد قابل بیان است.
در نتیجه اقتصاددانهای نئوکلاسیک فرضیههای درباره بازار را سادهسازی میکنند. لازم به ذکر است که باتوجهبه نیازهای روزمره انسانها و تغییر نیازهای ضروری بهصورت ماهیانه، این کالاهای اساسی بهصورت دورهای تغییر میکنند. بهعنوان مثال تعداد زیاد مشاغل را میتوان نشانه فشارهای تورمی دانست که ممکن است منجر به افزایش نرخ بهره شود. اقتصاددان های برجسته ای در طول تاریخ برداشتهای مختلفی از علم اقتصاد ارائه کرده اند؛ برای مثال آلفرد مارشال اقتصاددان برجسته قرن نوزدهم در کتابش «مبانی علم اقتصاد»، اقتصاد را مطالعه بشر در مسیر عادی زندگی میخواند. پس محور مرکزی بحث های مباحث اقتصادی کارائی است. اقتصاد ترجمه انگلیسی کلمه (Economy) است که ریشه لغوی آن از دو کلمه یونانی ایکو (Oiko) یعنی اموال و نومو (Nomo) به معنای اداره تشکیل شده است. علم اقتصاد ، شاخهای از علوم اجتماعی است که نزدیک به دو قرن از عمر آن میگذرد. شاخص قیمت مصرفکننده بخش هسته با عنایت به توضیحاتی که در مطالب بالا خدمتتان عرض کردم، به دور از نوسانات کوتاهمدت است و میتوان گفت که همبستگی خوبی با تورم کل دارد. در تصویر زیر میتوانید فرق بین اندازه شاخص قیمت مصرفکننده و هزینههای مصرف شخصی را ببینید. این معیار (هسته) بهترین شاخص برای سنجش تورم است که تغییرات قیمت در اقتصاد را نشان میدهد.