از اقتصاد کلنگی تا اقتصاد بی وزن

جهت اخذ و یا تمدید کارت بازرگانی با همکاران ما در ثبت شرکت فکر برتر تماس سایت economymag حاصل فرمایید. مدت اعتبار کارت بازرگانی حسب درخواست متقاضیان از یک تا پنج سال بوده که در صورت تایید توسط وزارت بازرگانی معتبر می باشد.تمدید کارت بازرگانی با ارائه ی مدارک لازم برای مدت مذکور انجام می گیرد و در سری بعد نیز به همین ترتیب ادامه دارد.مراحل تمدید کارت بازرگانی تقریباَ شبیه به مراحل اخذ اولیه ی کارت بازرگانی می باشد. اتاق های بازرگانی و صنایع و معادن ایران و تعاون مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظفند اشخاص و شرکت های تعاونی را رتبه بندی نمایند.کارت بازرگانی بر اساس رتبه بندی یاد شده با رعایت سایر شرایط برای مدت بیش از یک سال تا پنج سال قابل تمدید خواهد بود. مثلا جدول اقتصادی کنه از سال 1758 میلادی در فرانسه، توزیع هزینههای سالانه یک ملت کشاورز را مورد بررسی قرار داده است. اگر چه در این دیدگاه، موضوع مورد مطالعه فرد یا افراد و بنگاهها و گروهها بوده است اما چنین می پنداشتند که همین افراد و گروهها و بنگاهها در سطح خرد، کل جامعه را تشکیل می دهند. در نتیجه؛ اقتصاد کلان، مطالعه اقتصاد به طور یکپارچه را مورد عنایت قرار میدهد و در حالی که یک تصویر کلی از اوضاع را نشان میدهد، به جزئیات فعالیتهای ملی توجه زیادی ندارد.

رشد اقتصادی در ایران همچون سال پیش از آن اما به شکل محدودتری ادامه یافت. با افزایش تنش میان تهران و واشینگتن بخش قابل توجهی از فضای مثبت اقتصادی و تجاری پسابرجام بر باد رفت و اقتصاد ایران نتوانست از دستاوردهای دوره پسابرجام نتایج ملموس و گستردهای را کسب کند، بنابراین رابطه اقتصادی بانکها و بنگاههای اقتصادی ایران با جهان آنگونه که انتظار میرفت بهبود نیافت. در نهایت اینکه با اجراییشدن برجام و رفتوآمد مقامات سیاسی و اقتصادی جهان و بهخصوص اروپا به ایران انتظار میرفت که دولت با فائق آمدن بر تحریمها میوه سیاسی و اقتصادی برجام را چیده و ضمن گسترش رابطه بانکی با جهان، سرمایهگذاری خارجی در ایران افزایش یابد. چنین اقداماتی به معنای سرکوب کوتاه مدت بازار ارز است و هدف آن جلوگیری از بیاعتبار شدن ریال و دولت است که هدفی سیاسی است. یکی از موانع رشد بازرگانی فرامرزی ایران، مشکلات بانکی و تنش های سیاسی در عرصه بینالمللی بود. بالاخره رشد محدود بازرگانی فرامرزی نیز از جمله روندهای مثبتی بود که مشاهده شد. لذا اگر افراد به تعادل برسند، می توان نتیجه گرفت که کل جامعه نیز به تعادل دائمی می رسد. لذا در کل درآمد کل افراد خاواده کمتر می شود و این تناقض ایجاد میشود.

در دهه 1930 جان مینارد کینز پایه های اقتصاد کلان را پایه ریزی نمود. اما قلمرو این علم بسیار وسیعتر از دهه 30 بوده است. کینز یکی از تأثیرگزاران عرصه علم اقتصاد است که با ورود دولت به عرصه اقتصاد توانست یکی از بزرگترین بحرانهای اقتصادی را حل کند و صاحب و مبدع مکتب کینزینها در اقتصاد است. در زمان بحران بزرگ بیکاری 1929 امریکا، اندیشه اصلی نظریه کینز که مبنی بر شکست تقاضای کل بود، ارائه شد. در این صورت با افزایش پس انداز کل جامعه، مصرف کل جامعه به شدت کاهش یافته و در ادامه با کاهش تقاضای کل، تولید کشور کاهش می یابد. «دنی کوا» پروفسور اقتصاد، اقتصاد مبتنی بر اطلاعات را اقتصاد بدون وزن می نامند وی معتقد است برخلاف گذشته که رشد اقتصادی را بر حسب تولید محصولات سنگین همچون فولاد و تجهیزات و ماشین آلات سنگین صنعتی و نظایر آن تعریف می کردند امروزه رشد اقتصادی بر حسب محصولات سبک الکترونیکی تعریف می شود و نیز به این نکته توجه می شود که سهم اطلاعات-ارتباطات در ارزش افزوده به مراتب بیش از سهم سایر عوامل تولید است.

لذا بر طبق این اصول، اقتصاد همیشه در تعادل دائمی و اشتغال کامل است. نرخ بیکاری همچنان بالا ماند و اثرات رشد اقتصادی محدود نتوانست نرخ اشتغال را دگرگون کند. نرخ ارز، متغیری کلیدی در اقتصاد هر کشوری محسوب می شود. به همین دلیل شاغلان و مزد بگیران، نرخ بالای تورم کالاهای پرمصرف که بخش عمده سبد هزینه آنها را پر میکند، احساس کردند. افزون بر این یکی از موانع مهمی که- علیرغم هر بهبودی- چشمانداز سال آینده را مخاطرهآمیز میکند، نبود حکمرانی توانمند و هماهنگ بر اقتصاد ایران است. حاکمیت و نهادهای گوناگون قدرت و سیاستگذاری در ایران کارآمد نبوده و دارای هماهنگی هم نیستند. علیرغم بهبود برخی از شاخص های اقتصادی که از آن یاد شد، چند متغیر اقتصادی هم بود که روند رو به بهبودی را نشان ندادند. علیرغم رشد اندکی که به آن اشاره شد، رکود اقتصاد در بخش های قابل توجهی از اقتصاد ایران باقی ماند و بسیاری از واحدهای اقتصادی حقوق کارکنان خود را با تاخیر پرداخت کردند یا نتوانستند پرداخت کنند.

همچنین دیگر از فساد دولتی (از لفت و لیس های کوچک تا رانت های کلان) خبری نیست. کاهش نرخ بهره سپردهگذاری و همچنین بهره تسهیلات از آن جمله بود. عمده این رشد اقتصادی البته در برخی از صنایع بزرگی مشاهده شد چه رشد اقتصادی ایران در چارچوب ساخت فعلی آن محصول فروش نفت و تزریق درآمدهای نفتی به صنایع بزرگ دولتی است که رانت دلار ارزان و فضای بدون رقابت بازار ایران بهره میبرند و بنابراین این رشد نه درونزاست و نه فراگیر به همین دلیل بخش قابل توجهی از صنایع بخصوص صنایع کوچک و متوسط هنوز در رکود هستند و یا زیر ظرفیت اسمی فعال هستند. کاهش نرخ بهره سپردهها موجب شد تا سپردههای راکد از بانکها خارج شود و در فقدان کانالهای سرمایهگذاری مناسب به بازار ارز و مسکن سرازیر شود. افزون بر این هر چند بر پایه آمار رسمی دولتی نرخ میانگین قیمتها یک رقمی باقی ماند اما بهای کالاهای پر مصرف مانند مواد غذایی شدیدا افزایش یافت. اما در انتهای دهه 1920، این عمل اتفاق نیفتاد و کشورها به دنبال اعمال یک سیاست انقباضی به تعادل دائمی خود بر نگشتند و دچار رکود شدید شدند.

با این وجود افزایش بازرگانی فرامرزی ایران کمتر از آنی بود که انتظار میرفت و به اهداف تعیینشده نرسید. از روندهای مثبت اقتصادی یکی افزایش قیمت نفت خام و بالطبع افزایش درآمدهای خارجی نفتی دولت بود. علیرغم تلاش دولت برای تک نرخی کردن ارز و ثبات بازار آن، موفقیتی در امر کسب نشد. با توجه به اینکه مرزبندی میان اهداف اقتصاد کلان و خرد عموماً با جهتبندی نمای کلی از اقتصاد برای اقتصاد کلان همراه است، اهداف اقتصاد کلان را میتوان در چند عنوان زیر خلاصه کرد. او منطق محاسبه اقتصادی را بدون تفاوت قائل شدن میان همه کالاهای مادی و نمادینی که خود را کمیاب و سزاوار طلبشدن در یک شکلبندی اجتماعی خاص ارائه می کنند، تعمیم میدهد (1977:178). بوردیو میخواهد یک نظریه عمومی اقتصاد رسوم بنا کند تا “همه رسومی” را که هدفشان حداکثرسازی سود نمادین یا مادی است تحلیل کند (1990 b:209) برنامه پژوهشی پیشنهادی او آنچه را که بهطور سنتی اشکال اقتصادی (مادی یا دارای منافع) و غیراقتصادی (نمادین و بدون منافع) کنش و اهداف میدانند یکی میکند. اگر ایجاد یک پل، تاسیس یک بیمارستان، احداث یک جاده باشد همه دوست دارند در کلنگ و قیچی اش باشند.

از سوی دیگر، تراز تجاری کشور نیز با وقفهای کوتاه، از شوک و نوسان نرخ ارز آسیب میبیند. نتایج به دست آمده نشان میدهد که طی دوره سه ماهه اول سال 1380 تا سه ماهه چهارم سال 1391، نوسانات نرخ حقیقی ارز در اقتصاد ایران، بیشترین تأثیر را روی تغییرات نرخ سود سپردههای کوتاه مدت (کمتر از 6 ماه) داشته است. با عنایت به نوسانات اخیر ارزی، مطالعه حاضر تلاش می کند اثرات این نوسانات ارزی را روی برخی از متغیرهای کلان اقتصادی بررسی و توصیههای راهبردی در خصوص اقتصاد ایران ارایه نماید. 5- سیاستهای پولی و مالی؛ یعنی بررسی نحوه تأیید سیاستهای پولی و مالی دولت بر روی تولید ناخالص ملی. رکود به حدی پیش رفت که تولید ناخالص ملی برخی کشورها 30 %، سطح عمومی قیمت ها 33 % و نرخ بیکاری به 25 % کاهش یافت. همچنین بعد از نرخ سود سپرده های کوتاه مدت، بیشترین تغییرات نرخ تورم تولید کننده نیز توسط تغییرات نرخ حقیقی ارز توضیح داده شده است. افزون بر این معاملات در بازار مسکن در نیمه دوم سال نیز افزایش یافت. با ارزیابی مجدد نظریات وی و ظهور پولگرایان، اقتصاد کلان به گونه علمی نوظهور، به شدت بسط یافت.

چون اقتصاد کلان با موضوعاتی سرو کار دارد که جزء مسائل زندگی روزمره ماست و مسائلی که بر وضعیت زندگی ما تاثیر گذار است. به همین دلیل است که بخش دولتی، بخش شبهدولتی و بالاخره امپراتوری سپاه پاسداران هرکدام بخشی از این تیول اقتصاد ایران را در اختیار دارد و کفایت لازم مدیریتی هم را ندارند و این ثبات سیاسی و اقتصادی کشور را به خطر میاندازد. این شاخه از اقتصاد به جای بررسی نسبت قیمتها برای تکتک کالاها، به سطح عمومی قیمتها برای تمامی کالاها و خدمات عنایت دارد. تعادل پایدار بازار ارز بر اساس بهبودهای متغیرهای بنیادی کلان مانند کاهش نرخ تورم نسبت به میانگین بینالمللی یا افزایش ورودی ارز یا کاهش واقعی تقاضا برای آن سیاستهای دیگری را طلب میکند که در توان دولت نیست. رشد اقتصادی در کوتاهمدت و بلندمدت به طور مثبت و در میانمدت به طور منفی از تغییرات نرخ ارز اثر میپذیرد. در کنار چالشهای ساختاری و بلند مدت اقتصادی مانند، وابستگی اقتصاد ایران به درآمدهای نفتی، ناکارآمدی دستگاه مدیریت کلان و فساد گسترده آن، تسلط نظامیان و بهویژه سپاه پاسداران بر بخش قابل توجهی از اقتصاد ایران، حکمرانی ناکارآمد و گسیخته، نظام بانکی سست پایه و فاسد، اقتصاد ایران در سال ۹۶ شاهد برخی رخدادها بود که برخی مثبت و برخی هم منفی بودند.

محافل اقتصادی غربی علیرغم اعلام اشتیاق برای همکاری با ایران، اما نسبت به اقدام عملی تعلل میورزیدند، چه اوضاع ایران را هنوز باثبات ارزیابی نمیکردند. طریقه بررسی روش کلان اقتصادی در اقتصاد کلان را شاید بتوان به فرانسوا کنه در فرانسه نیز نسبت داد، اما گسترش اصلی آن توسط کینز صورت گرفته است. روند بررسی سرمایه و سرمایهداری، بروز توسعه بیکاری و بحرانهای اقتصادی مارکس نیز از این نوع است. برای آن که تصوری از 106 میلیارد دلار بدست آورید کافیست آن را با مجموع دارایی های صندوق توسعه ملی مقایسه کنید. ثروت جف بزوس مالک آمازون به 106 میلیارد دلار رسید! به گفته مقامات دولت، برای بهبود اقتصادی در ایران میبایست سالانه حدود ۵۰ میلیارد دلار جذب شود تا رشد اقتصادی بالا و پایدار محقق و بیکاری کاهش یابد و قدرت خرید و سطح معاش و معیشت بهتر شود. و نوسان و رکوردزنی مکرر دلار از جمله رخدادهای بود که نمی توان به آن اشاره نکرد. آیا نمی توان با جمع زدن کلیه رفتارهای واحد های اقتصادی ( اقتصاد خرد) به الگوی کلان رسید؟ تحقیقات اقتصادی قبل از کینز، به طور کلی در زمینه اقتصاد خرد قرار داشته است؛ که به مطالعه فعالیتهای اقتصادی در سطح انفرادی میپردازد. با توجه به جابهجاییهایی که اخیرا در دستگاه مدیریت دونالد ترامپ مشاهده میشود و همچنین انتقاداتی که از فعالیتهای موشکی و زمزمههایی که پیرامون تحریم موشکی ایران ایران شنیده میشود.

اما این طرح به خوبی پیش نرفت و با ایجاد رکود تورمی لزوم بازبینی نظریات کینز را هشدار داد. وی علاوه بر رد پایه­های اقتصاد کلاسیک، نگاه را از سطح خرد به سطح کلان تغییر داد. وی استراتژی «اقتصاد بی وزن» را انتخاب کرده است. بسیاری از شرکت های برتر جهانی، مبتنی بر اقتصاد بی وزن فعالیت می کنند. دولت و اقتصاد بی وزن است! مثال های اقتصاد بی وزن را مقایسه کنید با مدل ذهنی برخی از مدیران ارشد. نتایج به دست آمده برای اقتصاد ایران با بسیاری از یافتههای مطالعات دیگر در کشورهای در حال توسعه، مطابقت داشته و سازگار است. رخدادهای اقتصادی ایران در سال ۹۶ کم نبودند اما شماری از تغیرات کلان اقتصادی بالنسبه از سایر رخدادها مهمتر به نظر میرسند. کارت بازرگانی توسط شعب اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران در تهران یا شهرستان ها به نام متقاضیانی که واجد شرایط ذیل باشند صادر می گردد.(کلیه شرکت های تعاونی کارت بازرگانی خود را صرفاَ از اتاق های تعاون جمهوری اسلامی ایران دریافت می نمایند). اما آیا این ها مهم ترین کاری است که ما باید انجام دهیم؟ تجزیه و تحلیل علل ثروت ملتها در کتاب ثروت ملل آدام اسمیت و ارائه نظریاتی مثل نظریه مقداری پول (ریکاردو – میل) و نظریه جمعیت مالتوس نمونههایی از مباحث اقتصاد کلان در دوره کلاسیکها بوده است.

لازم به ذکر است که تقسیمبندی اقتصاد به دو شاخه خرد و کلان بیش از اینکه اصولی باشد، تسهیلی است؛ زیرا به سادگی نمیتوان آنها را از همدیگر تفکیک نمود. چنین رشدی نه میتواند مشکل بیکاری را حل کند و نه درآمد واقعی شهروندان و زندگی آنها را بهتر میکند. بلکه مکانیزمی طراحی می کند که بخش مردمی اقتصاد با انگیزه تمام سرمایه گذاری های لازم را انجام می دهند. اما در کشورداری نسل جدید یا در کشورداری بی وزن، دولت نه سد می زند و نه جاده احداث می کند و نه بیمارستان و نه مدرسه. علاوه بر آن برای دولت در اقتصاد نقش ویژه­ای قائل بود. توضیح این که اقتصاد خرد بر پایه مبانی فکری اقتصاد آزاد یا کلاسیک بنا شده بود و تا قبل از سال های 1929 تفکر غالب دراکثر کشورها بود. این امر محصول یک سلسله اقداماتی بود که دولت به عمل آورده بود. حاضریم برای خرید یک ساختمان 20 میلیارد تومان بدهیم اما برای بودجه 50 میلیونی برای اصلاح قوانین کهنه دل درد می گیریم. بوردیو یک ماتریالیست است به این معنا که او ریشه آگاهی بشری را در حیات اجتماعی واقعی میجوید. در حالی که بوردیو این ادعای مارکسیستی را میپذیرد که مذهب، ایدئولوژی است اما به تفکیک بعد نمادین حیات اجتماعی بهعنوان جزیی مجزا و مشتق از اجزای مادی بنیادیتر حیات اجتماعی مخالف است.

بنابراین نفع نمادین و نفع مادی همچون دو شکل عینی برابر از تفع تلقی میشوند. اقتصادی که بر شانه دو پارامتر کلیدی است: اطلاعات و ارتباطات. 93 و 94 و اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده دوره اول سال 95،در صورت عدم مشمولیت قانون مالیات بر ارزش افزوده ،نامه عدم مشمولیت از حوزه مالیاتی مربوطه اخذ گردد. کافیست به تاریخ قانون تجارت، قانون محاسبات عمومی و قانون برنامه و بودجه کشور نگاه کنیم که برای سال های دور، خیلی دور است. اما قوانین پایه کشور برای 50 سال پیش است. دارندگان کارت بازرگانی حق واگذاری آن به غیر برای استفاده از مزایای کارت بازرگانی را ندارند. 2. سطح هزينه زندگي در كشور به چه ميزان است و چگونه ميتوان آن را تنظيم نمود؟ 1. این که تصمیم گیری فردی افراد با تصمیم اجتماعی متفاوت است. انسان ها در موقعیت فردی و گروه­های خاص، تصمیمات متفاوتی غیر از تصمیمات اجتماعی می­گیرند. در این حالت دیگر این دولتی ها نیستند که در مراسم کلنگ-قیچی نفر اول هستند. به همین خاطر است که با بودجه های میلیاردی ساختمان های دولتی و تجهیزات اداری دولتی نو می شوند. اما وی چگونه به چنین ثروت افسانه ای دست یافته است؟

بزوس فعالیت فروشگاه اینترنتی آمازون دات کام را از یک گاراژ آغاز کرد و بسیاری از قرار ملاقات های خود را در کتاب فروشی همسایه خود برگزار می کرد. آمازون بزرگ ترین کتاب فروش جهان است بدون آن که تا مدت ها حتی یک کتاب داشته باشند و یک مغازه کتاب فروشی تاسیس کرده باشد! بزرگ ترین شرکت تبلیغاتی جهان یعنی گوگل، حتی یک بیلبورد فیزیکی هم ندارد. یک فرد بیش از دارایی های تجمیع شده و پس انداز شده یک کشور80 میلیونی، ثروت دارد. در قالب مثال: اگر فرض کنید یک فرد تصمیم بگیرد جهت افزایش سود خود در سال بعد، پس انداز بیشتری داشته باشد. بزرگترین اجاره دهندگان ماشین، حتی یک ماشین هم ندارند. چشمانداز چندان مثبتی از گشایش اقتصادی ایران به جهان دیده نمیشود و حتی ممکن است تنشهای میان ایران و کشورهای غربی افزایش یابد. بر اساس پایه های اقتصاد آزاد، جامعه همیشه در تعادل است و نیاز به دخالت هیچ عامل بیرونی حتی دولت نیست؛ اگر هر سیاستی از طرف دولت یا عامل بیرونی اعمال شود اگر چه در کوتاه مدت ممکن است بر روی برخی متغیر ها تاثیر گذار باشد، اما در بلند مدت بی­تاثیر است.